Năng lực là gì? Những kiến thức về năng lực ít người biết

Năng lực là một thuật ngữ nói về và tạo ra sự khác biệt của mỗi một cá nhân trong xã hội. Người có năng lực thường sẽ được mọi người tôn trọng đánh giá cao hơn những người không có. Điều đó làm cho họ có nhiều mối quan hệ tốt trong xã hội hơn, nhiều cơ hội việc làm tốt hơn.

Nhưng liệu bạn có thực sự hiểu năng lực là gì không? Nó có ý nghĩa như nào đối với mỗi con người. Theo dõi bài viết dưới đây của Sen Tây Hồ để biết được những kiến thức hay liên quan đến năng lực nhé!



nang-luc-la-gi

Năng lực là gì?

Năng lực theo định nghĩa của các nhà tâm lý học

Các nhà tâm lý học, đã định nghĩa năng lực là tổng hợp các đặc điểm và thuộc tính tâm lý cá nhân, phù hợp với những yêu cầu đặc trưng của một hoạt động nhất định nhằm đảm bảo hoạt động đó đạt hiệu quả cao.



Năng lực được hình thành trên cơ sở các tư chất tự nhiên của cá nhân. Tuy nhiên điều này không có nghĩa năng lực hoàn toàn có sẵn trong mỗi con người, nó phải trải qua quá trình công tác, rèn luyện thường xuyên mà có được.

Năng lực được chia thành hai nhóm: năng lực chung và năng lực chuyên môn.



  • Năng lực chung sẽ bao gồm nhiều yếu tố như năng lực phán xét tư duy, năng lực khái quát, năng lực tưởng tượng…
  • Năng lực chuyên môn sẽ đòi hỏi những năng lực nhất định trong một lĩnh vực nào đó có thể là âm nhạc, tổ chức, kinh doanh, hội họa…

Việc phân chia thành hai nhóm riêng biệt không có nghĩa là năng lực chung không có mối quan hệ gì với năng lực chuyên môn. Ngược lại chúng có mối quan hệ ảnh hưởng lẫn nhau, việc có năng lực chung sẽ mở hướng, tạo điều kiện cho năng lực chuyên môn phát triển.

Trong quá trình học tập và làm việc, để đạt được kết quả cao mỗi người cần phải có năng lực chung phát triển ở trình độ cần thiết, kèm theo đó là năng lực chuyên môn tương ứng với lĩnh vực của mình.

Khái niệm năng lực được định nghĩa theo nhà quản lý nhân sự

Năng lực (Competency) được hiểu là kiến thức, kỹ năng, khả năng và hành vi mà người lao động cần phải có để đáp ứng yêu cầu công việc, và là yếu tố giúp một cá nhân làm việc hiệu quả hơn so với những người khác.

Năng lực của con người được ví như như một tảng băng trôi, bao gồm 2 phần: phần nổi và phần chìm.

  • Phần nổi chiếm 10% – 20%: Đây là nền tảng được giáo dục, đào tạo, kinh nghiệm, kỹ năng, cảm xúc thật,… có thể nhìn thấy được thông qua các hình thức quan sát, phỏng vấn, đánh giá và theo dõi sổ sách.
  • Phần chìm chiếm 80% – 90%: Là phong cách tư duy (Thinking style), đặc tính hành vi (Behavioral traits), sở thích nghề nghiệp (Occupational interests), sự phù hợp với công việc (Job fit),… còn tiềm ẩn, chỉ được phát hiện và phát huy trong quá trình làm việc tại doanh nghiệp.

Mô hình cấu trúc năng lực

Về bản chất, năng lực của người lao động đều thể hiện ở sự hiểu biết công việc, ở năng suất, hiệu quả đã và đang thực hiện trong nghề hoặc sẵn sàng có thể sử dụng trong tương lai.

Song ở đây cần nhấn mạnh rằng, năng lực thường thể hiện qua bốn phương diện chủ yếu: năng lực thực hiện công việc, năng lực quản lý công việc, năng lực xử lý tình huống bất ngờ, năng lực xây dựng môi trường làm việc. Trong đó

1) Thực hiện công việc: bao gồm các tiêu chí về quy trình, bán thành phẩm, sản phẩm hoặc dịch vụ, an toàn lao động, năng suất lao động.

2) Quản lý công việc: bao gồm các tiêu chí như sắp xếp chỗ làm việc, chuẩn bị và bảo quản trang thiết bị, vật tư, thực hiện vệ sinh công nghiệp, ghi chép sổ sách, tài liệu theo quy định và thuộc thẩm quyền mỗi cá nhân.

3) Xử lý tình huống (mang tính sự cố, bất thường): quan tâm đến tiêu chí về quy trình xử lý tình huống và kết quả xử lý tình huống.

4) Xây dựng môi trường làm việc (thường không ám chỉ môi trường vật lý như khía cạnh 2 trên đây): bao gồm các tiêu chí về phối hợp làm việc trong nhóm, hỗ trợ đồng nghiệp, giao nhận công việc theo thẩm quyền, giao tiếp với khách hàng, …

Đặc điểm của năng lực là gì?

Năng lực không phải bẩm sinh, năng lực được hình thành thông qua giáo dục, bồi dưỡng thường xuyên.

Năng lực không liên quan đến kỹ năng, kỹ xảo được hình thành. Tuy nhiên năng lực sẽ giúp cho quá trình tiếp thu kỹ năng, kỹ xảo được dễ dàng hơn, thuận lợi hơn.

 

Năng lực ở những người khác nhau sẽ có sự khác nhau, đây là điển hình của sự khác biệt tâm lý mỗi người.

Hầu hết mọi hoạt động và công việc trong cuộc sống đều cần đến năng lực ở trình độ nhất định. Năng lực sẽ tạo điều kiện hoàn thành công việc tốt hơn, mở rộng con đường sự nghiệp hơn trong tương lai.

Các cách nâng cao năng lực của bản thân

Học cách nói “không”

Những người có năng lực cao thường rất tập trung trong công việc. Họ luôn dành hết thời gian, tâm trí và toàn bộ năng lực của bản thân cho những việc quan trọng nhất. Họ luôn nói không với những công việc không quan trọng.

Thấu hiểu tính cách con người

Nâng cao năng lực giao tiếp xã hội và có kỹ năng giao tiếp cơ bản là một trong những điều kiện để tiến tới thành công. Năng lực này đòi hỏi bạn phải hiểu bản tính giữa người với người một cách đúng đắn.

Bạn có thể tự rèn luyện năng lực này bằng cách giao tiếp nhiều hơn, nhìn người khác bằng bản chất của chính họ, đặt mình vào hoàn cảnh của người khác để nhìn nhận mọi thứ khách quan hơn. Sau đó dùng quan điểm của mình để đánh giá, đặc biệt không được áp đặt quan điểm của mình liên quan điểm người khác.

Học cách trò chuyện tinh tế

Khả năng giao tiếp và trò chuyện cần phải được thực hành và rèn luyện thường xuyên. Hãy cố gắng lựa chọn những chủ đề mà người đối diện cảm thấy hứng thú nhất.

Quan sát và lắng nghe xem người đối diện có thể hứng thú hay không, điều này sẽ mang đến cho bạn rất nhiều lợi ích để giao tiếp cho phù hợp.

Học cách lắng nghe

Học cách lắng nghe sẽ giúp người đối diện cảm thấy được sự quan trọng của họ trong câu chuyện. Chỉ khi nào người đối diện thấy được sự quan trọng của họ thì lúc ấy câu chuyện mới trở nên hấp dẫn.

Bạn hãy bắt đầu bằng việc lắng nghe, tán thưởng và khen ngợi người khác. Trước khi trả lời câu hỏi của họ, hãy cố gắng ngừng lại và suy nghĩ, đừng đưa ra câu hỏi quá nhanh trong khi bạn chưa hiểu người khác nói gì.

Thử sức ở một vai trò mới

Khả năng tiềm ẩn trong con người bạn là vô cùng rộng lớn mà bạn khó có thể hình dung được. Vì vậy đừng bao giờ bỏ hết mình trong bất kỳ một phạm vi nào. Hãy thử sức nghiên cứu những công việc mới, thử sức trong một lĩnh vực mới.

Điều này sẽ giúp bạn mở rộng được mối quan hệ hơn, giúp công việc nhàm chán hàng ngày trở nên thú vị hơn. Không cần quá ép buộc mình phải thành công, hãy tự do đón nhận thử thách mới để nâng cao năng lực của bản thân.

Phân biệt năng lực với trí thức, kỹ năng, kỹ xảo

Cần phân biệt năng lực với trí thức, kỹ năng, kỹ xảo.

– Trí thức là những hiểu biết thu nhận được từ sách vở, từ học hỏi và từ kinh nghiệm cuộc sống của mình. .

– Kỹ năng là sự vận dụng bước đầu những kiến thức thu lượm vào thức tế để tiến hành một hoạt động nào đó.

– Kỹ xảo là những kỹ năng được lắp đi lặp lại nhiều lần đến mức thuần thục cho phép con người không phải tập trung nhiều ý thức và việc mình đang làm.

Còn năng lực là một tổ hợp phầm chất tương đối ổn đinh, tương đối cơ bản của cá nhân, cho phép nó thực hiện có kết quả một hoạt động.

Do đó người có trình độ học vấn cao đại học, trên đại học hoặc có nhiều kinh nghiệm sống do công tác lâu năm và kinh qua nhiều cương vị khác nhau nhưng văn có thể hiểu năng lực cần thiết của người lãnh đạo quản lý như năng lực tổ chức, năng lực trí tuệ ..

Từ điển năng lực là gì? Lý do cho sự cần thiết của từ điển năng lực là gì?

Mọi người thường cảm nhận năng lực là yếu tố quan trọng để đánh giá và lựa chọn ứng viên phù hợp cho công ty. Vì vậy việc xây dựng một thước đo năng lực chung là điều cần thiết, nhờ vậy mà từ điển năng lực ra đời.

Từ điển năng lực là gì?

Đầu tiên chúng ta cần hiểu từ điển năng lực là gì? Đó chính là một bộ sưu tầm các tiêu chí và tập hợp các năng lực được đề xuất thông qua quá trình nghiên cứu công ty và phân tích một thời gian dài.

Nhờ có từ điển năng lực mà bạn dễ dàng lựa chọn được ứng viên có tổ chất, năng lực phù hợp với công ty, văn hóa doanh nghiệp và vị trí công việc ứng tuyển.

 

Bộ từ điển năng lực sẽ rút ngắn thời gian và quy trình tuyển dụng nhân sự cho bộ phận quản trị nhân sự. Các chuyên viên nhân sự thông thường sẽ lựa chọn người ứng tuyển có định hướng nghề nghiệp và mục tiêu nghề nghiệp phù hợp với công ty.

Lý do cho sự cần thiết của từ điển năng lực là gì?

Ý nghĩa đầu tiên không thể bỏ qua của từ điển năng lực chính là tạo sự thống nhất, nhất quán trong các tiêu chí tuyển dụng, đào tạo nhân viên. Ngoài ra, từ điển năng lực còn đem lại nhiều sự tiện ích cho doanh nghiệp, tổ chức, chúng có thể là:

Trên cơ sở về bộ từ điển năng lực do doanh nghiệp xây dựng, nhà quản lý dễ dàng đánh giá chất lượng và hiệu quả công việc của từng cá nhân. Từ đó có phương án chiến lược cho việc tuyển dụng và đào tạo.

Từ điển năng lực giúp quá trình tuyển dụng nhân sự trở nên dễ dàng hơn bằng việc thiết lập các nguyên tắc và tiêu chí tuyển dụng, bạn dễ dàng lựa chọn ứng viên có năng lực nghề nghiệp phù hợp với công việc. Trong trường hợp bạn muốn từ chối người xin việc, bạn cũng sẽ có những lý do thuyết phục hơn.

Từ điển năng lực giúp quá trình đào tạo có mục tiêu hơn. Việc liên tục phát triển kỹ năng nghề nghiệp và chuyên môn của ứng viên sẽ bám sát vào từ điển năng lực.

Được coi là cơ sở quan trọng để đánh giá nhân viên, từ điển năng lực giúp bạn dễ dàng đưa ra phương án về chính sách thưởng phạt phù hợp.

Kết cấu của bộ từ điển năng lực là gì?

Bạn đã hiểu từ điển năng lực là gì, bước tiếp theo là cần tìm hiểu về kết cấu của bộ từ điển này. Theo mô hình ASK, từ điển năng lực có kết cấu gồm 3 phần chính:

Phần thứ nhất là kiến thức (Knowledge):

Hiểu thế nào về kiến thức trong từ điển năng lực là gì? Đây là phần dễ dàng nhất mà chúng ta có thể thấy được, đó chính là các phạm trù thuộc về năng lực tư duy của một con người. Chúng thường là trình độ học vấn, kiến thức nghề nghiệp, chuyên môn, khả năng phân tích, đánh giá, trình độ ngoại ngữ của ứng viên. Những kiến thức này phần lớn đều có thể đánh giá và định lượng thông qua bằng cấp, chứng chỉ…

Ví dụ về kiến thức liên quan đến năng lực nghề nghiệp của một sinh viên mới ra trường ngành kế toán – kiểm toán: Tốt nghiệp bằng giỏi chuyên ngành kế – kiểm thuộc trường Đại học Kinh tế Quốc Dân, có chứng chỉ IELTS 6.5, có kiến thức nghề nghiệp về các nghiệp vụ kế toán, kiểm toán…

Phần thứ hai là kỹ năng (Skill):

Kỹ năng trong từ điển năng lực là gì? Thông thường ứng viên sẽ được đòi hỏi về các kỹ năng nghề nghiệp quan trọng như kỹ năng giao tiếp chuyên nghiệp, kỹ năng quản lý, kỹ năng hiểu tâm lý khách hàng… Tùy thuộc vào từng vị trí mà yêu cầu về mức độ và kỹ năng nghề nghiệp sẽ không giống nhau.

Vai trò của kỹ năng trong bộ từ điển năng lực là gì?

Phần cuối cùng khó đo lường nhất chính là phẩm chất/ thái độ của cá nhân trong công việc và cuộc sống (Attitude): Thông thường nhà tuyển dụng sẽ thích các ứng viên có tinh thần cầu tiến, thái độ làm việc tích cực và không dễ bỏ cuộc.

Để có thể hiểu về thái độ nghề nghiệp, doanh nghiệp thường đặt ra các bộ câu hỏi phỏng vấn xin việc, thông qua cách trả lời mà nhà tuyển dụng có những đánh giá về năng lực thái độ.

Kết cấu của từng chuẩn năng lực là gì?

Để có thể xây dựng được bộ từ điển năng lực bao quát và có tính toàn diện, bạn cần phải hiểu rõ về kết cấu của từng chuẩn năng lực là gì?

Về định nghĩa: Nhà quản trị cần nêu cụ thể khái niệm, định nghĩa, ý nghĩa biểu thị của loại năng lực đó. Ví dụ đối với năng lực về kỹ năng giao tiếp hiệu quả đó là việc một người truyền đạt thông tin một cách chính xác, diễn đạt đúng những điều muốn nói, nói trôi chảy, lưu loát và khiến người nghe nắm bắt thông tin nhanh chóng.

Về thang đo đánh giá: Hiện nay thang đo phổ biến nhất là thang đo cấp 5 với mức độ giảm dần về năng lực từ mức độ xuất sắc (5) => Mức độ tốt (4) => Khá (3) => Trung bình (2) => Kém (1). Đối với mỗi mức độ bạn cần đưa ra các tiêu chí cụ thể để ứng viên dễ dàng từ đó chấm điểm cho mình.

Xây dựng bộ câu hỏi phỏng vấn: Hiện nay có rất nhiều câu hỏi phỏng vấn giúp bộc lộ được năng lực của ứng viên. Thông thường, chúng đều được xây dựng vô cùng khéo léo với tiêu chí chấm điểm chặt chẽ. Ví dụ về câu hỏi phỏng vấn cho kỹ năng giao tiếp hiệu quả: “Khi gặp một khách hàng khó tính, cau có, bạn sẽ làm gì để truyền đạt thông tin đến họ một cách tốt nhất? Hãy chia sẻ khoảnh khắc một lần bạn bị khách hàng mắng, bạn vẫn sẽ tươi cười hay sẵn sàng tỏ thái độ?”

Quy trình tiến hành xây dựng Từ điển năng lực là gì?

Ở trên chúng tôi đã cung cấp đến các bạn các kiến thức nền tảng quan trọng để xây dựng bộ từ điển năng lực. Vậy các bước xây dựng từ điển năng lực là gì? Chúng ta hãy cùng lần lượt nghiên cứu hành trình gồm 5 bước dưới đây nhé!

Bước 1: Nghiên cứu về công ty, văn hóa doanh nghiệp để từ đó để xuất ra các tiêu chí về năng lực cho ứng viên. Các năng lực càng gắn bó mật thiết với sự phát triển và định hướng chiến lược kinh doanh của tổ chức cần được ưu tiên trước.

Bước 2: Đối với từng loại năng lực cần về định nghĩa của từng chuẩn năng lực để không gây khó khăn và hiểu lầm.

Bước 3: Xây dựng thang đo 5 mức độ cho từng chuẩn năng lực. Mỗi mức độ bạn cần chỉ ra các tiêu chí cụ thể.

Bước 4: Đề xuất bộ câu hỏi phỏng vấn dựa trên những chuẩn năng lực đã xây dựng.

Bước 5: Tiến hành đánh giá năng lực ứng viên, nhân viên trong quá trình tuyển dụng để tìm được người phù hợp hoặc quá trình làm việc để có kế hoạch điều chỉnh nhân sự phù hợp.

Lời kết

Hi vọng bài viết này đã đem đến cho bạn những kiến thức bổ ích về năng lực, cũng như những cách giúp nâng cao năng lực của chính mình, cách xây dựng từ điển năng lực cho doanh nghiệp. Hãy like và share bài viết này nếu bạn thấy hay nhé!!!